“Samenwerken is als het aangaan van nieuwe relaties”
Jelly Zuidersma over het versterken van ketens en ecosystemen
Binnen Health Noord werken acht PPS’en (Publiek Private Samenwerkingen) samen aan het beschikbaar en betaalbaar houden van kwalitatief goede zorg in Noord-Nederland en het versterken van de innovatiekracht van de regio. Het zijn grote netwerken, met hun eigen werkwijzen en communicatiemethodes. Hoe zorg je ervoor dat ze elkaar vinden en samen impact kunnen maken? Samenwerken is als het aangaan van nieuwe relaties,” vertelt lector Wederkerigheid en Leernetwerken Jelly Zuidersma.
Zuidersma onderzoekt hoe netwerken samenwerken. “We kennen allemaal het samenwerken van organisaties in projecten. Er is een vooropgesteld plan, een duidelijke projectstructuur en een projectrapportage” vertelt ze. “Dat werkt vaak goed tijdens de projectperiode en voor de direct betrokken personen in het project”. Langdurig samenwerken van organisaties in netwerken vraagt echter iets meer van alle partijen. “Dat komt door verschillende manieren van communiceren, de invulling van rollen en posities, concurrentie en beschikbare financiën van deze organisaties.”
Het is dus zaak om een samenwerking goed te organiseren en dat begint met een gezamenlijke ambitie. Belangrijk is dat de samenwerking concrete impact heeft en dat er een netwerkoverstijgend doel is. “Dan is voor iedereen duidelijk waar je naar toe werkt en waar je je aan committeert. Om dat te bereiken zijn 4 zaken van belang.”
Meerlagigheid
“Meerlagigheid betekent dat alle betrokken rollen in beeld zijn,” legt Zuidersma uit. Bij het opbouwen van een netwerk is het belangrijk dat mensen die verschillende rollen hebben elkaar spreken. “In een organisatie zijn we gewend dat de manager informatie doorgeeft aan de teamleider en dat die het weer doorgeeft aan de teamleden. Maar dan haal je niet het meeste uit een netwerk. Als er personen met nieuwe rollen aan tafel komen, worden er nieuwe vragen gesteld en nieuwe verbindingen gelegd. Jezelf steeds opnieuw voorstellen is niet efficiënt voor een organisatie, maar wél voor een netwerk.”
“In het geval van zorg gaat het om alle rollen die bij de zorg betrokken zijn: de zorgvragers, zorgprofessionals, de bestuurders, beleidsmedewerkers, de studenten en de docenten. Iedereen houdt de focus op het gezamenlijke doel: het beschikbaar en betaalbaar houden van kwalitatief goede zorg in Noord-Nederland en het versterken van de innovatiekracht van de regio.”
Elkaar bereiken
Samenwerkende organisaties gaan steeds nieuwe verbindingen aan, dus elkaar goed begrijpen is essentieel. “Wat verstaan we binnen Health Noord precies onder ‘onderwijs’? En hebben we het wel over hetzelfde als het over een ‘Leven Lang Ontwikkelen’ gaat?”
“Naast het taalaspect is er ook een bereikbaarheidsaspect,” vervolgt Zuidersma. “Dankzij een netwerk kun je overal informatie ophalen. Dat vraagt wel om overzicht en bereikbaarheid. Want hoe kan je degene die je nodig hebt gemakkelijk bereiken? Het vereist bijvoorbeeld een gezamenlijke Teams-omgeving en een duidelijke website.”
Onderlinge afhankelijkheid
“De neiging om niét samen te werken is in eerste instantie meestal groter dan de noodzaak om wél samen te werken,” vertelt Zuidersma. “Een mooi voorbeeld van het versterken van regionale samenwerking in het netwerk Health Noord is de leergang Innovatiekracht XXL. TZA Groningen, TZA Drenthe, Anders Werken in de Zorg Fryslân, NHL Stenden en de Hanze hebben samen een verdiepend leertraject ontwikkeld voor zorgprofessionals die aan de slag willen met innovatie. In de leergang Innovatiekracht XXL staan kennisdeling, co-creatie en collegiale visitaties centraal,” licht Zuidersma toe. “Deelnemers kijken letterlijk bij elkaar in de keuken en leren verschillende methoden in hun eigen netwerk toe te passen en te evalueren. Daarmee versterken ze niet alleen hun eigen netwerk, maar bouwen ze ook aan een krachtig en duurzaam innovatienetwerk. Deelnemers gaan zich beseffen dat ze op een andere manier verder gaan dan dat ze gewend zijn.”
Toekomstperspectief
“Veel samenwerkingsprojecten krijgen het na drie of vier jaar moeilijk, de meeste stoppen zelfs. Daarom geven we met dit project een opschalingsmogelijkheid en daarmee de basis voor een langdurige samenwerking. Dat resulteert in een High Impact PPS: een zelfvoorzienend en lerend ecosysteem, dat steeds op een hoger plan komt,” gaat Zuidersma verder.
Toekomstperspectief draait om duurzame ontwikkelingen. “Alle PPS’en dragen iets bij aan het gezamenlijke doel. Waar de ene PPS een samenwerking is van kennisinstellingen, is de andere een samenwerking van zorg- en welzijnsinstellingen en weer andere van MKB-techbedrijven. Daardoor kunnen deze PPS’en al deze verschillende instellingen met elkaar in contact brengen en samen leren te werken in de vijf actielijnen (zie kader)van Health Noord.
Resultaat
Het is niet eenvoudig om grote organisaties in netwerken met elkaar te laten samenwerken. “Het is als een nieuwe relatie beginnen. Je moet je in elkaar verdiepen en gemeenschappelijke grond vinden,” vertelt Zuidersma. “Ik hoop dat zorgcliënten meer regie en zelfredzaamheid gaan ervaren en buurten en gemeenschappen meer gezelligheid en verbinding gaan voelen. En ik hoop vooral dat het ons als Health Noord lukt om een goed voorbeeld te zijn van hoe je dit soort ecosystemen langdurig en duurzaam kunt organiseren.”